Cebinizden beş kuruş çıkmayacak denilen Yap-İşlet-Devret (YİD) projeleri, beklenmedik maliyet artışları ve yüksek garantilerle gündeme geldi. CHP Erzincan Milletvekili Mustafa Sarıgül, bu projelerin bütçeden büyük pay aldığını ve emekçilere ayrılmayan kaynakların müteahhitlere aktarıldığını ifade etti.
Sarıgül, “Asgari ücretliye, emekliye, memura verilmeyen bütçe garantiye gidiyor” diyerek, 85 milyon insanın hakkının sadece birkaç kişiye verildiğini vurguladı. Bu durum, iktidarın vatandaşlara sabır tavsiye ederken, yandaş müteahhitlere büyük ödemeler yaptığını ortaya koyuyor.
Sarıgül, YİD projelerinde sözleşmelerin şirketlerin talepleri doğrultusunda yapıldığını belirtti. “Firmaların kredilerine bile Hazine garantisi verildi” diyerek, bu durumun ne kadar büyük bir yük oluşturduğunu ifade etti. Ayrıca, geçiş ücretlerinde de döviz garantileri verildiğini ekledi.
Bu projelerin maliyetleri, başlangıçta öngörülen rakamların çok üzerinde gerçekleşti. YİD modeli ile yapılan projelerde, devletin üstlendiği garantiler, müteahhitlerin kazançlarını katlayarak artırdı. Bu durum, kamu kaynaklarının nasıl kullanıldığını sorgulatıyor.
Sarıgül, Osmangazi Köprüsü üzerinden örnekler vererek, bu projelerin nasıl bir soygun haline geldiğini anlattı. “Bu köprü 1 Temmuz 2016’da hizmete açıldı. 1 milyar 400 milyon dolara mâl oldu” dedi. Geçtiğimiz 8.5 yılda, tutmayan geçiş garantileri için şirkete 4 milyar 210 milyon dolar ödendiğini belirtti.
Bu rakam, işletmeci firmanın maliyetinin neredeyse 4 katı kazandığını gösteriyor. Sarıgül, bu tür projelerin kamu bütçesine olan etkilerini eleştirerek, halkın kaynaklarının nasıl israf edildiğini gözler önüne serdi.
Çanakkale Köprüsü’ne yapılan ödemeleri de aktaran Sarıgül, “2022 yılında hizmete açılan köprünün maliyeti 1 milyar 750 milyon Euro” dedi. Bu köprü için işletmeci firmaya ödenen garanti ödeme tutarının 700 milyon Euro’yu bulduğunu ifade etti. Firma, 2034 yılına kadar işletmeye devam edecek.
Geçiş ücreti 20 Euro’nun üzerinde belirlenmiş durumda. Ancak, köprü için garanti edilen araç sayısının, 5’te 1’inin sağlanması nedeniyle milyonlarca Euro ödenmeye devam edecek. Bu durum, projelerin sürdürülebilirliğini sorgulatıyor.