Son zamanlarda ülkemizde alkol zehirlenmeleri ve zehirlenmelere bağlı ölümlerin sayısı çok arttı. Aralık ayında 37 kişinin hayatını kaybettiği haberlerinin ardından ocak ayında İstanbul’da sahte içki tüketimi nedeniyle 92 kişi hastaneye başvurdu, 38 kişi yaşamını yitirdi. Uzmanlar, alkol ve içki üretimi konusunda tüketicilerin bilgilendirilmesinin önemine dikkat çekiyor.
Ülkemizde içki ve alkol üretimi için Tarım ve Orman Bakanlığı’ndan üretim izni almak zorunluluğu bulunmaktadır. Ankara Üniversitesi'nden Gıda Güvenliği Uzmanı Prof. Dr. Nevzat Artık, bu düzenlemeler sayesinde kayıtlı bir üretim ve izlenebilirlik sağlandığını belirtti. Tüketicilerin bandrolü olmayan, açık ve ucuz alkol ve içkileri satın almamaları gerektiği vurgulanmaktadır.
Prof. Dr. Artık, sahte alkol üreticilerinin etil alkol yerine ucuzluğu nedeniyle metil alkol kullandığını ifade etti. Sahte rakı ve votkadaki metil alkol, gözleri kör edebilir ve insanın kısa sürede ölümüne neden olabilir. Bu durum, sahte içkilerin tehlikelerini artırmaktadır.
Şekerli hammaddelerden fermantasyon yoluyla elde edilen etil alkol, damıtma ile yüksek konsantrasyona çıkarılmakta ve daha sonra saflaştırılmaktadır. Ancak sahte içkilerde bu süreçler uygulanmadığı için ciddi sağlık sorunları ortaya çıkmaktadır.
İstanbul Valiliği, 16 Ocak tarihli açıklamasında İstanbul’da yapılan operasyonlarda 15 şüphelinin gözaltına alındığını bildirdi. Şahıslardan 4’ü ‘kasten adam öldürme’ suçundan tutuklanmıştır. 1 Ocak 2025’ten bu yana yürütülen operasyonlarda 29 ton sahte alkole el konulmuş ve 64 işletmenin ruhsatı iptal edilmiştir.
Valilik, vatandaşlara şüpheli görülen durumlar hakkında 112 Acil Çağrı Merkezi'ne ihbarda bulunmaları konusunda çağrıda bulundu. Bu tür önlemler, sahte içki üretiminin önlenmesi açısından büyük önem taşımaktadır.
Anadolu’da “boğma rakı” olarak adlandırılan ev yapımı rakının da halk sağlığı açısından riskli olduğu belirtilmektedir. Uygun olmayan işlemle üretilen içkilerde yüksek miktarda metil alkol kalabilmektedir. Metil alkol, kalp ve kas zayıflaması gibi sağlık sorunlarına yol açabilir.
Bu tür içkilerin tüketimi, körlük ve ölüme sebebiyet verebilmektedir. Normal damıtma işlemlerinde yapılan hatalar, bu tür tehlikelerin ortaya çıkmasına neden olmaktadır.
Damıtık alkollü içkilerde metil alkolün çok düşük miktarda bile olumsuz etkilere yol açabileceği ifade edilmektedir. Sahte içkilerde etil alkol yerine metil alkol kullanılması, bu ürünlerin ucuz satılmasına neden olmaktadır. Bu durum, tüketicilerin hayatını tehlikeye atmaktadır.
Metil alkol için öldürücü doz 50-75 gram olarak belirtilmektedir. Ancak, 11,5 gram metil alkol bile ölüm olaylarına yol açabilmektedir. Tüketicilerin bandrolsüz içki tüketmemeleri gerektiği vurgulanmaktadır.
Prof. Dr. Nevzat Artık, sahte içkinin tadından veya kokusundan ayırt edilemeyeceğini belirtmektedir. Bu ayırım, ancak özel analiz aygıtları kullanılarak yapılabilmektedir. Tüketicilerin alkol tüketiminde dikkatli olmaları gerektiği ifade edilmektedir.
Tüketiciler, açık ambalajda rakı tüketmemeli ve lokantalarda içki ambalajının açılıp açılmadığını kontrol etmelidir. Bu tür önlemler, sağlık açısından büyük önem taşımaktadır.
Anesteziyoloji ve Reanimasyon Uzmanı Doç. Dr. Şule Özbilgin, sahte içkilerin ne kokusundan ne de tadından anlaşılabildiğini vurgulamaktadır. Açık gelen şişelerden şüphelenmek gerektiği ifade edilmektedir. İçki şişelerindeki barkod ve etiketler önemli ipuçları sunmaktadır.
Son yapılan girişimlerle, 'Tütün ve Alkollü İçki Mamullerinde Ürün İzleme Sistemi (ÜİS)' kurulmuştur. Bu sistem sayesinde alkollü içecekler hakkında bilgiye ulaşmak mümkün olmaktadır.
Doç. Dr. Şule Özbilgin, sahte alkolün hayati zararları hakkında bilgi vermektedir. Metil alkol, santral sinir sistemini etkileyerek bilinç bulanıklığı, denge bozukluğu gibi sorunlara yol açabilir. Tedavi edilmediği takdirde ölüm riski bulunmaktadır.
Alınan metil alkol miktarına bağlı olarak 4-15 mililitre dozda körlük ve 15-100 mililitre dozda ölüm meydana gelebilir. Bu nedenle, sahte içki tüketiminden kaçınılması gerektiği önemle vurgulanmaktadır.
Acil Tıp Uzmanı Dr. Yunus Emre Erdoğan, yoğun bakıma kaldırılan kişilerin hayatta kalma şansının metanol miktarına bağlı olduğunu belirtmektedir. Yüksek dozda metanol alımı genellikle ölümcül olabilmektedir. Kurtarılan hastalarda kalıcı görme kaybı ve organ hasarı gibi uzun vadeli komplikasyonlar görülebilmektedir.
Bu nedenle, sahte içki tüketiminden kaçınmak ve sağlık açısından dikkatli olmak büyük önem taşımaktadır. Tüketicilerin bu konuda bilinçlenmesi gerekmektedir.